Aplikacja radcowska jest jedną z popularniejszych aplikacji prawniczych w Polsce. Zasady jej odbywania zostały bardzo dokładnie uregulowane w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Sprawdź, jaki jest jej koszt i na czym polega egzamin na radcę prawnego.
Spis treści:
- Czym jest aplikacja radcowska?
- Na czym polega aplikacja radcowska?
- Ile trwa aplikacja radcowska?
- Jaki jest koszt aplikacji radcowskiej?
- Jak wygląda egzamin na radcę prawnego?
- Co można robić po aplikacji radcowskiej?
- Podsumowanie
Czym jest aplikacja radcowska?
Aplikacja radcowska to forma szkolenia zawodowego dla prawników, której celem jest przygotowanie ich do wykonywania zawodu radcy prawnego oraz zdania egzaminu państwowego w tym zakresie. Szkolenie to nie jest obowiązkowe i może z niego skorzystać każdy kto posiada tytuł magistra prawa oraz zdał egzamin wstępny na aplikację radcowską.
Jak zauważył WSA w Łodzi w wyroku z dnia 26 marca 2014 r. (sygn. akt I SA/Łd 48/14) nie budzi wątpliwości fakt, że kancelaria radcy prawnego może być prowadzona jedynie przez osobę posiadającą tytuł zawodowy radcy prawnego. Wniosek taki wynika z analizy treści art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 233), który wymienia jako jedną z form wykonywania przez radcę prawnego zawodu działalność w formie kancelarii radcy prawnego.
Warunkiem podjęcia działalności gospodarczej w formie kancelarii radcy prawnego jest zatem uprzednie uzyskanie tytułu radcy prawnego. Jednym z popularniejszych sposobów na wejście do zawodu radcy prawnego jest odbycie stosownej aplikacji prawniczej.
Na czym polega aplikacja radcowska?
Zgodnie z treścią art 32 ustawy o radcach prawnych celem aplikacji radcowskiej jest przygotowanie aplikanta do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego, w szczególności wykształcenie umiejętności z zakresu zastępstwa procesowego, sporządzania pism, umów i opinii prawnych oraz przyswojenie zasad wykonywania zawodu.
Aplikację radcowską odbywa się w kancelarii radcy prawnego, w spółce radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów lub w jednostkach organizacyjnych. Aplikanci odbywają w trakcie aplikacji szkolenie z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury. Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych zawiera z Ministrem Sprawiedliwości porozumienie w sprawie odbywania przez aplikantów szkolenia z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury.
W porozumieniu ustala się w szczególności ramowy program szkolenia uwzględniający zajęcia teoretyczne i praktyczne, sposób ich odbywania i czas trwania, a także wysokość wynagrodzenia za przeprowadzenie szkolenia. Aplikantowi, który odbył aplikację radcowską, właściwa rada okręgowej izby radców prawnych wydaje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia aplikacji radcowskiej, zaświadczenie o jej odbyciu.
Ile trwa aplikacja radcowska?
Aplikacja radcowska trwa dokładnie 3 lata i rozpoczyna się 1 stycznia danego roku kalendarzowego. Nabór na ten rodzaj aplikacji odbywa się we wrześniu przed rozpoczęciem kolejnego, nowego już roku szkoleniowego. Jesień jest okresem zdawania egzaminów wstępnych, które uprawniają do wejścia w poczet grupy aplikantów radcowskich.
Jaki jest koszt aplikacji radcowskiej?
Obecnie obowiązujące przepisy wskazują, że aplikacja radcowska jest odpłatna. Szkolenie aplikantów radcowskich pokrywane jest z opłat wnoszonych przez aplikantów do właściwej rady okręgowej izby radców prawnych. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Radców Prawnych, określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty rocznej, kierując się koniecznością zapewnienia aplikantom właściwego poziomu wykształcenia, przy czym wysokość opłaty nie może być wyższa niż sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia.
W praktyce wysokość rocznego kosztu szkolenia to kwota rzędu ok. 5-6 tys. zł. Jeśli uwzględnimy 3-letni okres trwania omawianej aplikacji, to jej łączny koszt wyniesie kilkanaście tysięcy złotych. Okręgowa rada radców prawnych może zwolnić aplikanta radcowskiego od ponoszenia opłaty za odbywane szkolenie w całości lub w części, a także odroczyć jej płatność lub rozłożyć ją na raty.
W wypadku podjęcia uchwały o zwolnieniu aplikanta radcowskiego od ponoszenia opłaty w całości lub w części, koszty szkolenia tego aplikanta pokrywane są proporcjonalnie do wysokości zwolnienia, ze środków własnych właściwej rady okręgowej izby radców prawnych. W praktyce uchwały pozwalające na odbywanie aplikacji bez ponoszenia opłat zdarzają się niezwykle rzadko. Okręgowe Izby Radców Prawnych niechętnie zgadzają się na takie zwolnienia, ponieważ w tym przypadku same muszą opłacać koszt szkolenia wskazanego aplikanta.
Warto w tym miejscu podkreślić, że organ samorządu radców prawnych — Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych — podejmując decyzję o zwolnieniu aplikanta z ponoszenia opłaty za szkolenie czy odmawiając zwolnienia aplikanta z ponoszenia opłaty za szkolenie, czy też odmawiając zwolnienia, rozstrzyga, co do istoty indywidualną sprawę administracyjną. W tej sytuacji podjęta w przedmiocie odmowy zwolnienia z ponoszenia pozostałej części opłaty rocznej za aplikację uchwała, a w konsekwencji rozstrzygnięcie utrzymujące ją w mocy, stanowią jednostronne i władcze rozstrzygnięcia, wydane przez organ administracji publicznej w celu załatwienia sprawy indywidualnej.
Jak wygląda egzamin na radcę prawnego?
Aplikacja radcowska wiąże się z obowiązkiem corocznego zdawania egzaminów i kolokwiów weryfikujących wiedzę danej osoby. Jeśli aplikant pomyślnie przejdzie przez wszystkie sprawdziany, otrzyma zaświadczenie o ukończeniu całego szkolenia. Dokument ten stanowi formę przepustki do egzaminu zawodowego, który odbywa się corocznie o tej samej porze w całym kraju.
Jakość świadczonej pomocy prawnej – a w tej mierze za uzasadnione trzeba uznać oczekiwanie, że powinna być ona jak najwyższa – stanowi wartość, która ma kluczowe znaczenie dla każdego, kto korzysta z tej pomocy. Nie ma więc wątpliwości, że od kandydata do zawodu radcy prawnego należy wymagać takich kwalifikacji, aby mógł on sprostać wymaganiom świadczenia pomocy prawnej, o jak najwyższej jakości. Kwalifikacje te winny — co do zasady — gwarantować prawidłowe wykonywanie zawodu radcy prawnego, a więc realizację ustawowego zobowiązania sumiennego i zgodnego z przepisami prawa wypełniania przez niego obowiązków. Egzamin radcowski jest ostatnim bowiem etapem sprawdzenia umiejętności i przydatności kandydata do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Egzamin radcowski polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu radcowskiego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu radcy prawnego. Egzamin radcowski składa się z pięciu części pisemnych:
- Pierwsza część egzaminu radcowskiego obejmuje rozwiązanie zadania z zakresu prawa karnego, polegającego na przygotowaniu aktu oskarżenia albo apelacji, a w przypadku uznania, że jest brak podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o akta lub przedstawiony stan faktyczny opracowane na potrzeby egzaminu.
- Druga część egzaminu radcowskiego obejmuje rozwiązanie zadania z zakresu prawa cywilnego lub rodzinnego, polegającego na przygotowaniu pozwu lub wniosku albo apelacji, a w przypadku uznania, że jest brak podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o akta lub przedstawiony stan faktyczny opracowane na potrzeby egzaminu.
- Trzecia część egzaminu radcowskiego obejmuje rozwiązanie zadania z zakresu prawa gospodarczego, polegającego na przygotowaniu umowy albo sporządzeniu pozwu, wniosku lub apelacji, a w przypadku uznania, że jest brak podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o akta lub przedstawiony stan faktyczny opracowane na potrzeby egzaminu.
- Czwarta część egzaminu radcowskiego obejmuje rozwiązanie zadania z zakresu prawa administracyjnego, polegającego na przygotowaniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a w przypadku uznania, że jest brak podstaw do ich wniesienia, na sporządzeniu opinii prawnej w oparciu o akta lub przedstawiony stan faktyczny opracowane na potrzeby egzaminu.
- Piąta część egzaminu radcowskiego obejmuje rozwiązanie zadania z zakresu zasad wykonywania zawodu lub zasad etyki polegającego na przygotowaniu opinii prawnej w oparciu o akta lub przedstawiony stan faktyczny opracowane na potrzeby egzaminu.
Egzaminatorzy dokonują oceny każdej z części egzaminu radcowskiego z zastosowaniem następującej skali ocen:
- oceny pozytywne – celująca (6), bardzo dobra (5), dobra (4), dostateczna (3),
- ocena negatywna – niedostateczna (2).
Podczas egzaminu radcowskiego zdający nie może posiadać urządzeń służących do przekazu lub odbioru informacji. W trakcie egzaminu radcowskiego zdający może korzystać z tekstów aktów prawnych i komentarzy oraz orzecznictwa.
Co można robić po aplikacji radcowskiej?
Zdany egzamin radcowski uprawnia daną osobę do uzyskania wpisu na listę radców prawnych przy wybranej OIRP. Osoba, która zdała wskazany egzamin nie musi jednak wpisywać się na tę listę, co jednak będzie oznaczało brak możliwości posługiwania się tytułem zawodowym radcy prawnego.
Jeśli aplikant nie zdał egzaminu lub w ogóle do niego nie przystąpił a posiada zaświadczenie o ukończeniu całego szkolenia może przystąpić do egzaminu w każdej dowolnej chwili. Pamiętajmy jednak, że egzamin radcowski odbywa się tylko raz w roku w okresie wiosny. Odbycie aplikacji radcowskiej bez zdanego egzaminu nie pozwala na prowadzenie własnej kancelarii w charakterze radcy prawnego, świadczy jednak o tym, że dana osoba posiadła wiedzę i umiejętności wykraczające poza program realizowany na studiach prawniczych. Aplikacja może być rozumiana w tym kontekście jako studia podyplomowe i dodatkowe wykształcenie.
Po aplikacji radcowskiej można wykonywać te same zadania co po ukończeniu studiów prawniczych. Taka osoba może udzielać porad prawnych, sporządzać umowy i inne pisma prawne, być zatrudniona w urzędach i prywatnych instytucjach w charakterze prawnika. Nie wolno jej jednak reprezentować klientów w sądzie w charakterze zawodowego pełnomocnika.
Podsumowanie
Aplikacja radcowska jest formą szkolenia zawodowego, którego ukończenie uprawnia do podejścia do egzaminu na radcę prawnego. Aplikację tę możemy porównać do studiów podyplomowych, które są niestety odpłatne i dosyć drogie. Aplikantem radcowskim może zostać osoba, która zdała egzamin wstępny, zaś zaświadczenie o ukończeniu aplikacji ta, która pomyślnie zdała wszystkie egzaminy w całym toku kształcenia. Samo ukończenie aplikacji radcowskiej nie powoduje automatycznego uzyskania tytułu radcy prawnego, do tego jest bowiem niezbędne zdanie egzaminu zawodowego, który odbywa się raz w roku.
Sprawdź też, jak wyglądają inne aplikacje prawnicze:
