Aplikacja notarialna — charakterystyka, ile trwa, koszt

Aplikacja notarialna — charakterystyka, ile trwa, koszt

Aplikację notarialną możemy porównać do podyplomowych studiów prawniczych, których zadaniem jest nauka praktyki zawodowej w profesji notariusza. Aplikacja notarialna nie jest obowiązkowa i może ją odbyć każdy, kto ukończył jednolite studia magisterskie na kierunku prawa. Koniecznym jest także zdanie egzaminu wstępnego, uprawniającego do uzyskania wpisu na listę aplikantów notarialnych.

Spis treści:

  1. Na czym polega aplikacja notarialna?
  2. Ile trwa aplikacja notarialna?
  3. Jaki jest koszt aplikacji notarialnej?
  4. Jak wygląda egzamin na notariusza?
  5. Co można robić po aplikacji notarialnej?
  6. Podsumowanie

Na czym polega aplikacja notarialna?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku, trwa 3 lata i 6 miesięcy i polega na zaznajomieniu aplikanta notarialnego z całokształtem pracy notariusza. W ramach szkolenia aplikant notarialny jest obowiązany do zaznajomienia się z czynnościami sądów w sprawach cywilnych, gospodarczych i wieczystoksięgowych. Aplikantowi notarialnemu, który odbył aplikację notarialną, rada właściwej izby notarialnej wydaje w terminie 14 dni zaświadczenie o odbyciu aplikacji notarialnej.

W toku tej aplikacji prawniczej kandydaci na notariuszy uczestniczą w zajęciach teoretycznych oraz praktycznych, a także wykonują czynności zawodowe pod nadzorem swojego patrona-notariusza. Aplikacja tego rodzaju jest w zasadzie jedyną, na której nie obowiązują okresowe kolokwia i egzaminy. Trzeba jednak pamiętać, że odbycie omawianego szkolenia wiąże się z koniecznością przygotowania odpowiedniej liczby projektów aktów notarialnych i innych czynności notarialnych, które są sprawdzane przez patrona. Aplikacja notarialna kończy się wraz z uzyskaniem specjalnego zaświadczenia potwierdzającego jej odbycie – uprawnia ono do podejścia do notarialnego egzaminu zawodowego.

Aplikant odbył aplikację notarialną, jeżeli nabył wiedzę i umiejętności niezbędne dla wykonywania zawodu notariusza. O odbyciu aplikacji można mówić dopiero w razie wypełnienia przez aplikanta wszystkich obowiązków wynikających z programu szkolenia, w tym wypełnienia obowiązku kształcenia ogólnego (w ramach zajęć seminaryjnych), potwierdzonego w sposób przewidziany w danym programie aplikacji. Urzędowym potwierdzeniem faktu odbycia aplikacji jest wydawane właściwą radę izby notarialnej w formie uchwały zaświadczenie, które – co istotne – podlega kontroli sądowej. Jeżeli określone fakty nie zaistniały, to oczywiście nie ma podstaw do wydania zaświadczenia potwierdzającego te fakty.

Jak zauważył NSA w wyroku z dnia 18 kwietnia 2018 r. (sygn. akt II GSK 1741/16) Nie można zgodzić się z poglądem, że wystarczającym kryterium przydatności do zawodu notariusza jest egzamin notarialny. Nie można bowiem mylić dwóch rzeczy: przygotowania do zawodu i sprawdzenia tego przygotowania. Tak więc, jak nie można zastąpić egzaminu notarialnego samą aplikacją notarialną, nie można aplikacji zastąpić egzaminem notarialnym.

Ustawodawca, wprowadzając dla kandydata na notariusza obowiązek odbycia aplikacji notarialnej i przewidując jedynie na zasadzie wyjątków odstępstwa od tego sposobu uzyskania kwalifikacji zawodowych, podkreśla, że zarówno ważny jest stan przygotowania prawniczego do wykonywania zawodu notariusza w chwili przystąpienia do egzaminu notarialnego, jak i sposób dochodzenia do tej wiedzy. Gdyby było inaczej, aplikacja notarialna, rozumiana tylko jako możliwość uczestniczenia w zajęciach programowych byłaby zbędna.

Natomiast o odbyciu aplikacji notarialnej można mówić dopiero w razie wypełnienia przez aplikanta wszystkich obowiązków wynikających z programu szkolenia, w tym wypełnienia obowiązku kształcenia ogólnego (w ramach zajęć seminaryjnych), potwierdzonego w sposób przewidziany w programie aplikacji. Skoro kandydat nie uzyskał zaliczenia kolokwium przewidzianego w programie szkolenia, to nie odbył aplikacji, co uzasadnia odmowę wydania jemu urzędowego poświadczenia faktu odbycia aplikacji w formie zaświadczenia.

Ile trwa aplikacja notarialna?

Aplikacja notarialna trwa dokładnie 3 lata i 6 miesięcy, co czynią ją najdłużej trwającym szkoleniem spośród wszystkich aplikacji prawniczych w Polsce. Okres ten nie może być skrócony, może być jednak wydłużony np. wskutek konieczności zawieszenia odbywania aplikacji ze względu na wniosek samego aplikanta. Zgodnie z treścią art 72b ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie rada właściwej izby notarialnej, w uzasadnionych przypadkach, na wniosek aplikanta notarialnego może udzielić aplikantowi notarialnemu zgody na przerwę w odbywaniu aplikacji na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Przerwa może być udzielona tylko raz w trakcie trwania aplikacji. W trakcie trwania przerwy aplikant notarialny jest zwolniony od obowiązku ponoszenia opłaty za aplikację proporcjonalnie do czasu trwania tej przerwy.

Zajęcia teoretyczne na aplikacji notarialnej odbywają się najczęściej na takich samych zasadach jak organizacja studiów niestacjonarnych – zjazdy odbywają się co dwa tygodnie w piątki i soboty przez cały dzień. Oczywiście dana Izba Notarialna może ustalić inne zasady organizacji zajęć dla aplikantów np. raz w tygodniu.

Jaki jest koszt aplikacji notarialnej?

Aplikacja notarialna jest odpłatna – szkolenie aplikantów notarialnych pokrywane jest z opłat wnoszonych przez aplikantów do właściwej izby notarialnej. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Notarialnej, określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty rocznej, kierując się koniecznością zapewnienia aplikantom właściwego poziomu wykształcenia, przy czym wysokość tej opłaty nie może być wyższa niż sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia. W praktyce roczny koszt odbywania omawianej aplikacji wynosi ok. 4-5 tys. zł, co w przypadku całego 3,5 rocznego szkolenia daje nam kwotę kilkunastu tysięcy złotych.

Rada izby notarialnej może zwolnić aplikanta notarialnego od ponoszenia opłaty za aplikację w całości lub w części, a także odroczyć jej płatność lub rozłożyć ją na raty. W wypadku podjęcia uchwały o zwolnieniu aplikanta notarialnego od ponoszenia opłaty w całości lub w części, koszty szkolenia tego aplikanta pokrywane są, proporcjonalnie do wysokości zwolnienia, ze środków własnych właściwej izby notarialnej. W praktyce zwolnienia z obowiązku opłaty za aplikację notarialną nie zdarzają się w ogóle.

Jak wygląda egzamin na notariusza?

Ukończenie aplikacji notarialnej nie powoduje, że dana osoba automatycznie staje się notariuszem. Aby tak się stało niezbędne jest zdanie egzaminu zawodowego, który odbywa się corocznie we wrześniu w całej Polsce. Aplikacja jest jednym ze sposobów na uzyskanie prawa do przystąpienia do egzaminu notarialnego.

Egzamin notarialny polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu notarialnego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza. Egzamin notarialny składa się z trzech części pisemnych. Pierwsza i druga część egzaminu notarialnego polegają na opracowaniu projektów aktów notarialnych na podstawie opisanych przypadków. Trzecia część egzaminu notarialnego polega na opracowaniu projektu odmowy dokonania czynności notarialnej albo uzasadnienia jej dopuszczalności albo na opracowaniu projektu czynności notarialnej innej niż akt notarialny.

Członkowie komisji dokonują oceny za poszczególne części egzaminu notarialnego z zastosowaniem następującej skali ocen:

  1. oceny pozytywne: celująca (6), bardzo dobra (5), dobra (4), dostateczna (3),
  2. ocena negatywna – niedostateczna (2).

W trakcie egzaminu notarialnego zdający nie może posiadać urządzeń służących do przekazu lub odbioru informacji. W trakcie egzaminu notarialnego zdający może korzystać z tekstów aktów prawnych i komentarzy oraz orzecznictwa.

Tylko praca egzaminacyjna spełniająca wszystkie kryteria wymienione w art. 74e § 2 ustawy Prawo o notariacie może uzyskać pozytywną ocenę. Nie wszystkie te kryteria mają jednak znaczenie równorzędne. Sporządzając wymagany egzaminem akt notarialny, zdający powinien przede wszystkim wykazać się znajomością przepisów prawnych, które mają zastosowanie w stanie faktycznym sprawy oraz powołać się na te przepisy, dokonując umiejętnej ich interpretacji.

Dokonując oceny pracy egzaminacyjnej, egzaminatorzy i komisja egzaminacyjna podejmująca uchwałę o wyniku egzaminu oraz komisja odwoławcza, muszą rozważyć ciężar gatunkowy błędów popełnionych przez zdającego. Popełnienie przez zdającego nawet jednego błędu, jednakże o zasadniczym, fundamentalnym znaczeniu, może przekreślić jego szanse na otrzymanie oceny pozytywnej. Ocenę taką mogą powodować także inne wady, a w szczególności ich wielość i istotność, uzasadniające uznanie, że projekt aktu nie spełnia podstawowych wymagań formalnych albo zastosowano w nim niewłaściwe przepisy lub niepoprawnie je zinterpretowano albo zaproponowano nieprawidłowe rozstrzygnięcie problemu.

Rozwiązanie zadania, nawet poprawne pod względem formalnym może uzyskać ocenę negatywną wobec merytorycznych błędów popełnionych przez zdającego o ciężkim charakterze gatunkowym, świadczących o braku dostatecznej wiedzy merytorycznej zdającego, niepozwalających na uznanie, że jest on przygotowany do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza. Stanowi to bowiem istotę egzaminu notarialnego, którego pozytywny rezultat otwiera dostęp do wykonywania zawodu.

Co można robić po aplikacji notarialnej?

Ukończenie aplikacji notarialnej nie wiąże się z obowiązkiem wykonywania zawodu notariusza lub zastępcy notarialnego, nawet wtedy, gdy dana osoba zdała egzamin zawodowy. Osoba, która odbyła omawianą aplikację, może świadczyć ogólne usługi prawnicze, tak jak może to robić każdy magister prawa.

Podsumowanie

Aplikacja notarialna jest jednym z rodzajów aplikacji prawniczych w Polsce. Jej celem jest przygotowanie danej osoby do zdania egzaminu zawodowego, a następnie samodzielnego wykonywania profesji notariusza lub zastępcy notarialnego. Aplikacja ta trwa 3,5 roku i jest w pełni odpłatna.

Sprawdź też, jak wyglądają inne aplikacje prawnicze:

  1. Aplikacja radcowska
  2. Aplikacja sędziowska
  3. Aplikacja prokuratorska
  4. Aplikacja notarialna
  5. Aplikacja komornicza
  6. Aplikacja kuratorska
  7. Aplikacja legislacyjna
[ratemypost]